Over geweld achter de voordeur bestaan veel vooroordelen,’ zegt Maaike Brunekreef. ‘Van kindermishandeling denken veel mensen dat het alleen voorkomt in gezinnen met een lage sociaaleconomische status. Dat is geen juiste voorstelling van zaken. Kindermishandeling komt voor in alle lagen van de bevolking. De laatste cijfers wijzen uit dat op honderd kinderen drie met mishandeling te maken hebben – fysiek of psychisch geweld, of emotionele verwaarlozing – maar we weten ook dat dit een sterk onder-gerapporteerd issue is en dat het er waarschijnlijk veel meer zijn. Vanuit mijn organisatie probeer ik mensen beter te leren kijken, voorbij vooroordelen, en hen gevoelig te maken voor de dynamiek die ten grondslag ligt aan geweld. Het ontstaat vrijwel altijd geleidelijk. Hoe vroeger je erbij bent, hoe beter je het kunt stoppen of voorkomen.’

Inspirerend enthousiasme

Maaike is gespecialiseerd aandachtsfunctionaris geweld in afhankelijkheidsrelaties, waaronder kindermishandeling, en oprichter van Achter De Voordeur Producties. Vanuit dit bedrijf geeft ze trainingen, adviseert ze bij de ontwikkeling van projecten voor de aanpak van geweld achter de voordeur en ontwikkelt ze educatieve producten, zoals een bordspel, animaties, VR-omgevingen en podcasts. Ze is een veelgevraagd spreker in binnen- en buitenland. In 2022 kreeg Maaike de Van Danzig-penning toegekend, ‘voor haar inzet om vóór en mét kinderen aandacht te vestigen op de missie dat kindermishandeling de wereld uit moet’, aldus het rapport van het van Danzig-comité. Dat maakte ook gewag van ‘haar inspirerende enthousiasme en haar rollen als initiatiefnemer, aanjager, bedenker en ontwikkelaar van concepten om kindermishandeling te herkennen en op de kaart te zetten.’

Moedcast

Maaike schoolt diverse groepen professionals in het voorkomen en vroeg signaleren van kindermishandeling: studenten, advocaten, rechters, sociaal werkers, politiemensen. Binnenkort reist ze, samen met kinderarts Lisette Walbeehm-Hol en ervaringsdeskundige Anita Wix, af naar Canada, om daar rechters en advocaten te trainen om in de context van familierecht huiselijk geweld te signaleren. ‘In elke groep die ik train zitten mensen die ervaring hebben met geweld achter de voordeur. Ze hebben het zelf meegemaakt of kennen mensen voor wie dat geldt.’ Ze vindt het heel belangrijk: het besef dat kindermishandeling geen zeldzaamheid en veel dichterbij is dan de meeste mensen denken. ‘Als we er zoveel mogelijk grip op willen krijgen, is het belangrijk dat we dát als eerste aan durven kijken.’ Ook in haar trainingen werkt Maaike vaak samen met Anita Wix, moeder van zes kinderen. ‘Ik ben niet zo van de PowerPoint-presentaties, maar geloof in de kracht van levende verhalen. Als Anita en ik samen een training geven, vertelt zij scènes uit haar leven en die voorzie ik van achtergrondkennis. Het is onze manier om bewustwording over huiselijk geweld en kindermishandeling te creëren en kennis en deskundigheid te vergroten. Die aanpak blijkt goed te werken.’ Met Anita Wix maakte Maaike ook de podcast  Moedcast: in gesprek met verschilmakers, een serie gesprekken met hulpverleners en ervaringsdeskundigen over allerlei aspecten van huiselijk geweld.

Práát met kinderen

Sociaal werkers komen geregeld ‘achter voordeuren’. Wat kunnen zij doen om kindermishandeling te voorkomen of signaleren? ‘Durven erkennen dat kindermishandeling bestaat en dichterbij is dan je denkt, om te beginnen. Het is niet zo dat als je daar bij een kind geen sporen van ziet, er dus geen sprake is van fysiek geweld. En dat als een kind veel praat en actief is, er dus geen sprake is van psychisch geweld. Mijn algemene advies aan sociaal werkers zou zijn: práát met kinderen die je tegenkomt. Maak contact, laat het kind voelen dat het door jou gezien en gerespecteerd wordt en bij jou terechtkan. Ook als een kind niet meteen het achterste van zijn of haar tong laat zien, is het belangrijk om op die manier zaadjes te planten. Kinderen voelen feilloos aan of een hulpverlener het aankan om te horen wat ze te zeggen hebben. De kans dat ze jou in vertrouwen nemen is het grootst als jij laat voelen dat je beschikbaar bent.’

Koudwatervrees

Ook handelingsverlegenheid is een issue. ‘Veel professionals die een vaag vermoeden hebben van mishandeling denken: ik heb geen tijd, of waar bemoei ik me mee, of ze zijn bang dat ze het verkeerd zien en een klacht aan hun broek krijgen. Terwijl het ‘ik weet niet of’ en ‘ik weet niet hoe’ juist de start van actie zou moeten zijn, niet het eindpunt. Ga in overleg met een collega, vraag hulp, maar laat het er niet bij.’ Durven erkennen dat kindermishandeling veel voorkomt en geschoold zijn in het signaleren ervan, maakt de actiebereidheid groter, denkt Maaike. ‘Er is een scala aan uitstekende materialen die professionals kunnen helpen om kindermishandeling en huiselijk geweld te signaleren en voorkomen: risicoprofielen, signaal-kaarten, webinars, you tube-filmpjes.’ Alle sociaal werkers zouden, vindt Maaike, aan de hand van dergelijke materialen brede scholing moeten krijgen in het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling. ‘Ik zeg: educate yourself, bijvoorbeeld om een antwoord te krijgen op de ‘hoe dan’-vraag. In actie komen betekent niet dat je mensen beschuldigt, laat dat als het erop aankomt maar aan de rechter over. Het hoeft zelfs niet eens tot een melding te komen. Maar je moet wel weten wat de signalen zijn en het lef hebben daarop te acteren. En durf af te wijken van protocollen. Die zijn niet in beton gegoten maar bedoeld als richtlijn. Stap weg van je koudwatervrees. Het belang van een kind moet zwaarder wegen dan jouw weerstand om in actie te komen.’