Soms heel direct, als bijvoorbeeld een wethouder sociaal werkers opriep hun signaleringsfunctie over te laten aan anderen en zich te richten op het bevorderen van de zelfredzaamheid van bewoners. Vaker impliciet, via een dwingende nieuwe technologie van competentieprofielen, methoden en instrumenten. De zelfredzame burger als stilzwijgend ideaalbeeld van de betere mens. Sociaal werkers gingen massa’s mensen scoren op zogenaamde zelfredzaamheidsmatrixen. Er werd zelfs een programma als Mijn ZRM ontwikkeld waarmee burgers zelf kunnen meten hoe zelfredzaam ze zijn. Met de uitslag kunnen mensen dan ‘voorbereid’ het gesprek in met professionals, zodat ‘cliënt en hulpverlener dezelfde taal spreken’, aldus de ontwikkelaars GGD Amsterdam en de gemeente Rotterdam in 2016. Kunt u zich het voorstellen? Mensen die ’s avonds in bed liggen, mobieltje of iPad in de hand, zichzelf scorend op een zelfredzaamheidsmatrix? Je zou, als het niet zo bloedserieus was, denken dat het een parodie is: een waarschuwing tegen verregaande instrumentalisering van een ideaal. Inmiddels verschijnen er steeds meer kritische publicaties over de decentralisering, onder meer omdat de zelfredzaamheidsobsessie in combinatie met bezuinigingen schrikbarende gaten slaat in de samenleving, waarin mensen hopeloos wegzinken. Die kennis is winst, zeker als een nieuw kabinet zich er iets van gaat aantrekken. Ondertussen zitten we wel opgescheept met een ander type bezuiniging, want de mythe van zelfredzaamheid ontneemt het zicht op de complexe sociologische werkelijkheid van het dagelijks leven, de vraag wat goed sociaal werk is en het vermogen daar woorden aan te geven. Als columnist van dit blad heb ik daarover vaak geschreven. Doet u mij daarom een lol. Vergeet niet het interview met lector Richard de Brabander te lezen. Als u het uit heeft, snapt u wel waarom.
