Er is veel onderzoek dat aantoont hoe gezond het is in contact te staan met de natuur. Een groene omgeving heeft een positief effect op het verminderen van stress, angst, depressie, eenzaamheid en agressie. Dit laatste is bijvoorbeeld onderzocht in een Britse gevangenis waar veel vechtpartijen waren tussen gedetineerden. Vanaf het moment dat deze vechtersbazen de hele dag in moestuinen op het terrein van de gevangenis konden werken, werd er niet meer gevochten. Verder leven mensen op het platteland langer dan in de stad en verleidt een groene omgeving tot meer bewegen. Contact met de natuur is dus onmisbaar voor een goed leven. Mede daarom kan de ernst van de huidige klimaatcrisis nauwelijks overschat worden. De vraag is hoe de sociaal werker zich hiertoe moet verhouden.

Klimaatcrisis

Het valt op dat er steeds meer wordt verwacht van het sociaal werk bij grote maatschappelijke vraagstukken. De kloof tussen digitaal geletterden en ongeletterden wordt snel groter en van het sociaal werk wordt verwacht die kloof te dichten. De toegang tot voorzieningen van de verzorgingsstaat wordt complexer en van sociaal werkers wordt verwacht dat zij die toegang borgen. Sociale ongelijkheid neemt toe en van sociaal werkers wordt verwacht die ongelijkheid te verminderen. Van sociaal werkers wordt verwacht het dreigende zorginfarct te voorkomen. En van sociaal werkers wordt ook verwacht dat zij een rol pakken in de klimaatcrisis.

Corebusiness

We mogen wel spreken van de ontdekking van het sociaal werk. Maar wat mag er bij al deze grote vraagstukken zoals de klimaatcrisis concreet van de sociaal werker verwacht worden? In de natuur hangt alles met alles samen. In het sociaal werk ook. Sociaal werkers moeten om hun werk te kunnen doen, de complexe werkelijkheid ‘vereenvoudigen’, zonder de samenhang tussen leefwereld en systeem te ontkennen. Henk Geertsema schreef in zijn proefschrift dat sociaal werkers moeten leren omgaan met dat ‘reductieprobleem’. Zij moeten zich bij al die grote maatschappelijke vraagstukken afvragen wat hun corebusiness is, zoals beschreven in het beroepsprofiel van de sociaal werker.

Sociaal functioneren

De kern van het beroep is het ondersteunen en bevorderen van sociaal functioneren. Sociaal werkers moeten het mondiale klimaatvraagstuk dus ‘reduceren’ tot onderwerpen die voor hun beroepsuitoefening van belang zijn. Bijvoorbeeld dat een groene omgeving belangrijk is voor sociaal functioneren, zoals blijkt uit veel studies. En dat raakt natuurlijk
aan de mondiale klimaatcrisis. Het is goed dat nu het debat over ecosociaal werk gevoerd wordt. Ik ben nog zoekende naar wat hierbij concreet van onze professie verwacht mag worden. Het bevorderen van kansengelijkheid en het verminderen van armoede (ook energie-armoede) zijn kerntaken van het sociaal werk. In ieder geval kunnen sociaal werkers signaleren en agenderen welke gevolgen van de klimaatcrisis zichtbaar zijn in hun beroepspraktijk. •