Oproep: bedenk een alternatief voor het woord ‘mantelzorg’Het was de arts Hattinga Verschure die in 1977 het begrip ‘mantelzorg’ muntte. Sindsdien wordt de term vooral in gezondheidszorgkringen gebruikt als benaming voor ‘hulp die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende, door één of meerdere leden van diens directe omgeving en die geen organisatievorm door mensen van buiten die omgeving kent’ (Kwekkeboom, 1987). Ondanks weerstanden bij de verleners van mantelzorg en hun belangenbehartigingsorganisatie (die eerst LOT – Landelijke Organisatie Thuisverzorgers – en later Mezzo heette) werd halverwege de jaren ’10 gekozen voor de term ‘mantelzorg’, omdat dit minder uitleg behoefde. In de sinds de jaren ’80 verschenen nota’s over (met name) de ouderenzorg spreekt de overheid consequent van ‘mantelzorg’ en ‘mantelzorgers’. En dus maakten termen als ‘mantelzorgondersteuning’, ‘mantelzorgcompliment’ en ‘mantelzorgmakelaar’ hun entree in het taalgebruik binnen, in ieder geval, het werkveld en bij landelijke en lokale beleidsorganisaties.
Toch is het gebruik van ‘mantelzorg’ of ‘mantelzorger’ niet zo breed verspreid als wel wordt aangenomen. Om te beginnen geven mensen die de hulp geven zoals hierboven omschreven, zelf aan zich niet in de term ‘mantelzorger’ te herkennen. Jongeren die ondersteuning geven aan een broer, zus, ouder, vriend of vriendin schrikken ervoor terug als ‘jongere mantelzorger’ te worden aangeduid. Als het bijvoorbeeld om een broer of zus gaat die zorg nodig heeft, geven zij er de voorkeur aan om ‘brusjes’ te worden genoemd. In de gehandicaptenzorg spreekt men veelal over ‘naasten’, in de ggz over ‘naastbetrokkenen’ en in de verpleegkunde hanteert men, in navolging van het Angelsaksisch taalgebruik, de term ‘familiezorg’. In een recent advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving wordt daarom ook gesproken over ‘naasten’ en ‘zorg voor of juist ván een naaste’. Om over het voetlicht te brengen dat zorg en ondersteuning geven aan iemand uit de directe omgeving iets is wat iedereen op zijn of haar levensweg kan tegenkomen en dat dit niet iets is wat van overheidswege is af te dwingen, is het wenselijk om een gezamenlijke, voor iedereen acceptabele en gewenste term te vinden. Welke term zou dat kunnen zijn? Heb jij een idee? Stuur dan voor 5 januari 2023 een mail naar vsw@elsedejonge.nl. In een volgend nummer van dit vakblad berichten we over de binnengekomen suggesties.