We kennen de beroepsbelofte bijvoorbeeld al heel lang bij verpleegkundigen, artsen en advocaten. En enkele jaren nadat de financiële sector alle vertrouwen van overheid en publiek was kwijtgeraakt door de kredietcrises van 2008, nam de Tweede Kamer een wet aan die alle bankiers verplicht een beroepseed af te leggen. Hoogleraar Jonathan Soeharno deed onderzoek naar de geschiedenis en de betekenis van de eed. Hij constateert dat het bij het afleggen van een beroepseed altijd gaat om drie kernmotieven: gerechtigheid, geloofwaardigheid en cohesie van de beroepsgroep. De eed markeert volgens hem de voorrang van professionele waarden boven de eigen belangen van de professional. Dat was nodig, stelt hij, want ‘sinds de Verlichting zijn ook de professies een uitingsvorm geworden van individuele autonomie. Daardoor dreigt het ‘ereaspect’ van deze professies – dat men niet alleen innerlijk gedreven is door een eigen belang, maar ook door een hoger belang – naar de achtergrond te verdwijnen.’ De beroepscode geeft de professional een soort professioneel geweten. Sociaal werkers werken al sinds 1962 volgens hun beroepscode, maar een beroepseed als symbolische handeling bij het toetreden tot de beroepsgroep was er nog niet. De BPSW heeft samen met de bacheloropleidingen gewerkt aan de invoering van zo’n beroepseed, die studenten voortaan afleggen tijdens de diplomering. Afgelopen mei legden studenten Nynke en Steffi tijdens een symposium van Hogeschool Zeeland als eersten deze beroepsbelofte af. De eed wordt wel een sociaal-linguïstische handeling genoemd. Het publiek uitspreken van de eed, bekrachtigd met het ‘Dat verklaar en beloof ik’, is een ritueel dat de bekendheid met de gemeenschappelijke waarden van de beroepsgroep vergroot en ook kan bijdragen aan het internaliseren van die waarden.

Professionele standaard

De beroepscode is onderdeel van de zogenaamde professionele standaard van het beroep. Deze standaard bevat meestal ook een beschrijving van bekwaamheden die de professional zich heeft eigen gemaakt, belangrijke kennis voor het beroep en professionele richtlijnen waarin actuele kennis wordt ontsloten. Het zijn de beroepsverenigingen die zorg dragen voor een goede professionele standaard. Voor het sociaal werk doet de BPSW dat. Er is een beroepsprofiel, een beroepscode en er zijn multidisciplinaire richtlijnen. Wat nog ontbreekt, is een gemeenschappelijke kennisbasis en eigen professionele richtlijnen voor het sociaal werk. De BPSW werkt er hard aan om ook deze te realiseren. Mede dankzij het Stimuleringsprogramma Sociaal Werk van het ministerie van VWS en ZonMw kan onze beroepsgroep deze belangrijke volgende stappen gaan zetten. De beroepseed luidt: Ik beloof dat ik mijn beroep als sociaal werker op een verantwoorde, betrokken en betrouwbare wijze zal uitoefenen in overeenstemming met de beroepscode. Met professionele deskundigheid en vakmanschap zal ik mij met respect, gewetensvol en integer inzetten om mensen in onze samenleving tot hun recht te laten komen in wisselwerking met hun sociale omgeving. Dat verklaar en beloof ik!